Szczękościsk polega na niemożności otwarcia jamy ustnej, do której dochodzi przez odruchowy skurcz mięśni stawu skroniowo-żuchwowego. Warto podkreślić, że szczękościsk nie jest chorobą, a objawem. Z tego względu niezwykle ważne jest odnalezienie jego przyczyny. Z tą dolegliwością zmaga się 8-20 procent populacji.

Szczękościsk związany jest z wieloma uciążliwymi objawami, takimi jak ból gardła, utrudnione mówienie, czy połykanie pokarmów. Przypadłość ta może mieć podłoże laryngologiczne, neurologiczne lub stomatologiczne.

Jak zbudowany jest staw skroniowo-żuchwowy?

Staw skroniowo-żuchwowy łączy żuchwę, a więc dolną szczękę z kością skroniową czaszki. Powierzchnia stawowa głowy żuchwy tworzy główkę stawową, a panewką jest dołek oraz guzek stawowy, czyli struktury znajdujące się w kości skroniowej. Krążek stawowy oddziela głowę kości żuchwy od kości skroniowej.

Ten kawałek chrząstki jest amortyzatorem podczas ruchów w stanie. Pomijając bezpośrednie połączenie stawowe, struktury te są otoczone różnymi więzadłami i mięśniami. Są to zwłaszcza mięśnie skroniowe, skrzydłowe oraz żwacz. Ich rolą jest podnoszenie, opuszczanie, przesuwanie na boki oraz wysuwanie do przodu żuchwy.

Odpowiadają one również za ruchy bardziej złożone jak odwodzenie. Właściwe działanie wszystkich elementów stawów pozwala na swobodne otwieranie oraz zamykanie ust. Co ważne, nie towarzyszy temu uczucie ścisku, a więc można z łatwością mówić, ziewać czy przyjmować pokarmy.

Co to jest szczękościsk?

Szczękościsk jest to brak możliwości całkowitego otwarcia jamy ustnej. Dolegliwość ta może być czasowa i przemijająca lub trwała. Dysfunkcja ta może mieć wiele różnych przyczyn jak na przykład zapalenie opon mózgowo rdzeniowych czy guz mózgu.

Do najczęstszych przyczyn szczękościsku zalicza się jednak wykrycie defektu stawu skroniowo żuchwowego oraz ekstrakcja zęba. Leczeniem tego zaburzenia zajmują się lekarze o różnych specjalizacjach: neurolodzy, stomatolodzy czy chirurdzy szczękowo-twarzowi.

Objawy szczękościsku

Zaburzeniu towarzyszy wiele charakterystycznych symptomów. Jego objawy są uciążliwe i zaburzają normalne funkcjonowanie. W przypadku szczękościsku można zaobserwować takie objawy jak:

• zaczerwienienie gardła,
• chrypka,
• ból gardła, ból ucha, głowy, karku, żuchwy (podczas mówienia lub jedzenia),
• zgrzytanie zębami,
• gorączka,
• osłabienie,
• problem z otwarciem ust,
• trzaski oraz przeskakiwanie żuchwy na bok (w czasie mówienia i jedzenia).

Jeśli powyższe objawy utrzymują się przez dłuższy czas to należy czym prędzej udać się do lekarza.

Przyczyny szczękościsku

Podłożem objawu mogą być lokalne patologie dotykające stawu skroniowo-żuchwowego, ale też schorzenia ogólnoustrojowe. Przyczyny wystąpienia tej dolegliwości to przede wszystkim:

• zmiany w obrębie stawu skroniowo żuchwowego (ropnie, wrodzone zesztywnienie struktur tego stawu, urazy stawu skroniowo żuchwowego, procesy zapalne, rozrosty nowotworowe),
• zaburzenia wyrzynania się zębów mądrości, skutkujące zapaleniem ich obszarów,
• stany po resekcji zębów (po usunięciu zębów trzonowych często występuję kilkudniowy szczękościsk),
• ropień mózgu,
• padaczka,
• tężec,
• tężyczka,
• histeria,
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• stany zapalne gardła,
• ropień migdałka gardłowego,
• udar mózgu,
• ropowica dna jamy ustnej,
• zębopochodne zapalenie okostnej,
• promienica,
• nowotwór ośrodkowego układu nerwowego,
• bruksizm (częste i niekontrolowane zgrzytanie zębami),
• stan po przyjęciu narkotyków, a zwłaszcza amfetaminy,
• silnie stresujące czynniki, które trwają długo i nasilają się.

Szczękościsk – jak wygląda diagnoza?

Lekarz może stwierdzić u pacjenta występowanie szczękościsku już na podstawie braku możliwości otwierania czy zamykania przez niego ust. Jednak to nie wystarczy, aby móc rozpocząć leczenie.

Niezbędne jest ustalenie przyczyny tego zaburzenia. Specjalista zleca wykonanie badań laryngologicznych, żeby wykluczyć najczęstsze przyczyny, a więc urazy, dysfunkcje stawu czy stan zapalny. Jeśli wyniki nie odbiegają od normy, wówczas zleca kontrolę stomatologiczną.

W ten sposób może stwierdzić czy przyczyna zaburzenia nie leży w ekstrakcji zębów trzonowych, czy też nie odpowiadają za nią inne problematyczne zęby, w których występują stany zapalne.

Niekiedy lekarz zleca też takie badanie jak tomografia komputerowa,rezonans magnetyczny czy EEG, aby wykluczyć obecność padaczki. Czasem niezbędne jest też wykonanie badania krwi.

Szczękościsk po usunięciu ósemki- ile trwa i jak go leczyć?

Częstą przyczyną tego zaburzenia jest stan po wyrwaniu zęba trzonowego. Obrzęk oraz trudności z otwieraniem ust są wywołane przez odruchowe skurcze mięśni obszaru stawów skroniowo-żuchwowych.

Co ważne, taki stan trwa zazwyczaj do 2 dni po wyrwaniu ósemki. W przypadku kiedy zjawisko to trwa przez dłuższy czas, wówczas należy udać się na konsultację lekarską. Trudności z rozwarciem szczęki mogą być także wywołane przez suchy zębodół oraz stany zapalne. W tej sytuacji w procesie leczenia wykorzystuje się antybiotykoterapię i środki przeciwzapalne.

Szczękościsk na tle nerwowym

Dolegliwość ta może mieć swoje podłoże w układzie nerwowym. Większość osób w dzisiejszych czasach narażona jest na silny stres, jak i konsekwencje, które on ze sobą niesie. Ma on szkodliwy wpływ zarówno na zdrowie psychiczne, ale także fizyczne. Przewlekły stres skutkuje występowaniem licznych dolegliwości, w tym szczękościsku.

Dochodzi do niego przez zbyt długie napinanie mięśni w obszarze stawów skroniowo-żuchwowych w chwilach stresowych. Zjawisko to występuje u osób z różnymi zaburzeniami lękowymi. Problemy z otwieraniem ust przytrafiają się też pacjentom cierpiącym na choroby układu nerwowego.

Może być to między innymi neuropatia nerwu trójdzielnego, którego nerw żuchwowy jest odpowiedzialny za unerwienie prawie wszystkich mięśni, których zadaniem jest otwieranie i zamykanie jamy ustnej. Porażenie wywołuje neuralgię, a więc nerwoból, którego symptomem może być szczękościsk.

Jak przebiega leczenie szczękościsku?

Szczękościsk musi być leczony zgodnie z przyczyną, która odpowiada za tą dolegliwość. W przypadku, kiedy zaburzenie to jest wynikiem infekcji, wówczas należy wdrożyć leczenie farmakologiczne, które wyniszczy drobnoustroje wywołujące chorobę. Jeśli chodzi o zakażenie bakteryjne, będą to antybiotyki. Jeżeli infekcja dotyczy zęba, wtedy niezbędne będzie rozpoczęcie leczenia stomatologicznego.

U pacjentów stosuje się także leczenie przeciwbólowe i przeciwzapalne, niekiedy również zwiotczające mięśnie. W sytuacji, kiedy za szczękościsk odpowiedzialna jest dysfunkcja stawu skroniowo-żuchwowego, wtedy specjalista może zalecić noszenie specjalnych szyn okluzyjnych przez minimum 8 godzin dziennie.

Dzięki nim dojdzie do poprawy funkcji stawów, zmniejszenia odczuwania bólu i napięcia mięśniowego. Jeśli przyczyną utrudnionego otwierania jamy ustnej jest stres czy zaburzenia lękowe, wtedy lekarza zaleca swojemu pacjentowi odpoczynek i zmianę stylu życia. U osób z bruksizmem dobrym rozwiązaniem jest użycie nakładek na zęby. W trudniejszych przypadkach niezbędne jest rozpoczęcie psychoterapii.

Polecaną metodą, która w skuteczny sposób odblokowuje szczękościsk, jest także fizjoterapia stomatologiczna. Opiera się ona na stymulacji mięśni stawów skroniowo- żuchwowych przy użyciu wielu technik relaksacyjnych. Rehabilitacja doprowadza do niwelacji skurczu mieści, pomaga w przywróceniu im prawidłowej funkcji i redukuje uczucie bólu. Ponadto jest w stanie zmniejszyć ryzyko szczękościsku w przyszłości.

Leczenie szczękościsku botoksem

Jeżeli dolegliwość ta ma charakter przewlekły, wtedy dobre efekty może dać też iniekcja z toksyną botulinową, a więc popularnym botoksem. Kojarzy się on przede wszystkim z usuwaniem zmarszczek, jednak może też pomóc osobom ze szczękościskiem. Aplikacja tej substancji we właściwe miejsce może zmniejszyć napięcie mięśni w obszarze stawu skroniowo-żuchwowego. Będą one mniej bolesnej i bardziej rozluźnione. Co ważne, jest to zabieg małoinwazyjny, natomiast jego efekty utrzymują się przez kilka miesięcy.

Botoks sprawdza się nie tylko w przypadku szczękościsku, gdyż daje też dobre efekty u osób z bruksizmem, a więc mimowolnym zgrzytaniem i zaciskaniem zębów. Leczenie szczękościsku poprzez ostrzykiwanie botoksem opiera się na przeprowadzeniu konsultacji lekarskiej i zakwalifikowaniu do zabiegu. Nie każdy może poddać się tej procedurze.

Do przeciwwskazań leczenia z użyciem toksyny botulinowej zalicza się: zaburzenia krzepliwości krwi, zaburzenia przewodnictwa nerwowo-mięśniowego, ciąża i laktacja, przyjmowanie antybiotyków. Zabieg z użyciem botoksu ma wiele zalet. Przede wszystkim jest krótki, gdyż trwa tylko kilkanaście minut.

Ponadto jest bezbolesny, a samo wstrzykiwanie toksyny botulinowej wiąże się jedynie z uczuciem rozpierania. Zabiegu nie towarzyszą też poważne efekty uboczne, natomiast po aplikacji botoksu występuje tylko przejściowe zaczerwienienie skóry. Procedura ta daje bardzo dobre efekty w postaci redukcji napięcia mięśniowe, dolegliwości bólowych, jak i przywrócenia właściwego owalu twarzy.

Efekty widać już po kilku dniach, a utrzymują się one nawet do 8 miesięcy. Do głównych atutów zabiegu należy jego minimalna inwazyjność, wysoka skuteczność, długo utrzymujący się efekt i bezpieczeństwo. Co ważne, ostrzykiwanie botoksem można powtarzać i nie wiąże się ono z długim okresem rekonwalescencji.