Skleroterapia – wszystko co musisz wiedzieć

Żylaki to poważny problem zdrowotny dzisiejszych czasów, zarówno ze względów zdrowotnych, jak i estetycznych. Niestety, współczesny tryb życia – a w szczególności brak aktywności fizycznej, otyłość, długotrwałe siedzenie – zwiększa ryzyko ich wystąpienia. Odnosząc się do potrzeb pacjenta stworzono bezpieczne i efektywne metody lecznicze wykonywane pod kontrolą ultrasonografii.

Skleroterapia, nazywana również obliteracją lub ostrzykiwaniem żylaków, to zabieg cieszący się dużą popularnością, ponieważ należy do małoinwazyjnych metod leczenia wewnątrznaczyniowego. Mała inwazyjność, duże bezpieczeństwo i skuteczność sprawiają, że często ostrzykiwanie żylaków często stanowi pierwszy wybór pacjentów. To złoty standard współczesnej flebologii. Efektem jest znaczna poprawa jakości życia pacjentów, łagodzenie objawów żylnych, leczenie powikłań przewlekłych chorób żylnych oraz usunięcie nieestetycznych zmian naczyniowych.

Na czym polega skleroterapia?

Zabieg skleroterapii polega na wstrzyknięciu do powiększonego naczynia krwionośnego pianki lub płynu o działaniu zamykającym naczynia (tzw. środka obliterującego), o odpowiednim stężeniu. W efekcie jest ono wyłączone z krwiobiegu. Dzieje się tak, ponieważ substancje chemiczne wstrzykiwanych środków uszkadzają ściany docelowych naczyń, powodując miejscowy i kontrolowany stan zapalny. Wskutek tego następuje włóknienie i zrastanie poszerzonych naczyń.

Podczas czynności terapeutycznych pacjent znajduje się w pozycji leżącej. Lekarz może poprosić o uniesienie kończyny powyżej poziomu serca, aby opróżnić żyły z krwi i tym samym ułatwić zabieg. Po odpowiednim przygotowaniu kończyn dolnych lekarz wkłuwa się we wcześniej wyznaczone punkty – dokładna ilość wkłuć zależy od grubości żył, stanu zdrowia pacjenta, jego masy ciała i wielkości leczonego obszaru. Kolejność iniekcji następuje od naczyń o większej średnicy, przechodząc stopniowo do tych niewielkich. Na koniec zakładany jest opatrunek uciskowy, zwykle pończocha lub specjalny bandaż. Kompresja jest bardzo ważna, ponieważ przyspiesza efekty terapeutyczne oraz chroni przed przedostaniem się środków obkurczających do zdrowych naczyń krwionośnych.

Skleroterapia żylaków wykonywana jest pod kontrolą USG, co dodatkowo potęguje bezpieczeństwo i skuteczność terapeutyczną. Jednocześnie pacjent może się zdecydować na inne zabiegi, np. laserowe usuwanie żylaków. Ostrzykiwanie żylaków trwa do 30 minut i nie wymaga znieczulenia. Jest praktycznie bezbolesny, ponieważ opiera się na stosowaniu bardzo cienkich igieł. Czynność wykonuje się w warunkach ambulatoryjnych, a skutki uboczne praktycznie nie występują.

Skleroterapia piankowa czy zwykła?

Podczas skleroterapii piankowej stosuje się mieszankę leków i powietrza. W jednej strzykawce znajdują się substancje lecznicze, natomiast w drugiej – odpowiednia ilość powietrza. Obydwie zostają podłączone do specjalnego kranika, co umożliwia dynamiczne przemieszczanie powietrza z jednej do drugiej. Mieszanina kilkukrotnie przemieszcza się między strzykawkami, gwarantując uzyskanie stabilnej i gęstej piany o właściwym oraz bezpiecznym stężeniu. Uznaje się, że skleroterapia pianą jest znacznie bardziej precyzyjna i efektywna w porównaniu do płynu. Skuteczniej wypełnia bowiem naczynia, zwiększając powierzchnię kontaktu z ich ścianą.

Skleroterapia piankowa wykonywana jest na ogół w przypadku najmniejszych poszerzonych naczynek, tzw. pajączków. Zaleca się ją również na miejsca o wyjątkowo dużej wrażliwości, np. przyśrodkową powierzchnię stawu kolanowego czy okolice stóp i kostek.

Postępowanie przed zabiegiem

Do zabiegu skleroterapii należy się odpowiednio przygotować. Na samym początku lekarz przeprowadza z pacjentem szczegółowy wywiad i kwalifikuje go do leczenia. Wykonywane jest również badanie USG dopplerowskie żył, aby ustalić przebieg naczyń krwionośnych i wskazać te, które podczas zabiegu będą zamykane. Badanie USG w pewien sposób kwalifikuje do zabiegu – w jego trakcie może się okazać, że wybrane metody leczenia żylaków będą niemożliwe u danego pacjenta.

Każdy pacjent otrzymuje wcześniej ważne wskazówki dotyczące metod leczenia żylaków, musi także stosować się do zaleceń lekarza. Ważne jest, aby bezpośrednio przed skleroterapią nie aplikować na skórę kończyn dolnych kremów i maści (ani pielęgnujących, ani leczniczych). Często zaleca się suplementację preparatów wzmacniających naczynia krwionośne.

Postępowanie po zabiegu

Okres powrotu do pełnej sprawności trwa maksymalnie do 7 dni, o ile nie ma żadnych powikłań. Bezpośrednio po zabiegu skleroterapii może pojawić się zaczerwienienie w miejscu wkłucia, ewentualnie zasinienie. Po ostrzyknięciu konieczne jest noszenie pończoch uciskowych. Zaleca się 30-minutowy spacer, którego celem jest przywrócenie prawidłowego krążenia i zmniejszenie ryzyka zakrzepicy. Na miejsca wkłucia lekarz nakłada jałowe gaziki lub inny opatrunek. Czas noszenia rajstop uciskowych czy innego opatrunku uciskowego zależy od zaleceń lekarza – nie należy zdejmować go do snu czy kąpieli. W ciągu pierwszych 2 dni mogą pojawić się dolegliwości bólowe (jednak nigdy trudne do wytrzymania). Wówczas można wspomagać się łagodnymi środkami przeciwbólowymi.

Przez pierwszy miesiąc po ostrzykiwaniu żylaków należy unikać dłuższego stania, siedzenia czy przebywania w jednej pozycji. Nie należy zażywać kąpieli słonecznych i gorących kąpieli wodnych, a tym bardziej w żaden inny sposób nie należy rozgrzewać kończyn dolnych. Prysznic należy brać w letniej wodzie, polewając chłodną wodą miejsca objęte zabiegiem. W rzadkich przypadkach wystąpienia niepokojących objawów należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza (silny ból i obrzęki nie są normalnymi skutkami zabiegu).

Odnośnie aktywności fizycznej zaleca się prowadzenie czynnego trybu życia. Co najmniej jednogodzinny spacer każdego dnia lub kilkuminutowe spacery w momencie wystąpienia dyskomfortu są standardem postępowania po zabiegu. W okresie rekonwalescencji należy bezwzględnie stosować się do zaleceń, ponieważ to właśnie one warunkują brak powikłań w przyszłości i trwałość rezultatów.

Efekty terapeutyczne

Leczenie żylaków omawianą metodą nie jest magicznym sposobem na pozbycie się zmian naczyniowych w ciągu 30 minut. Pierwsze efekty skleroterapii widać dopiero po około 2 tygodniach, natomiast sam proces zamykania żył może trwać nawet do miesiąca. Proces wchłaniania obejmuje najbliższe pół roku. Im większa żyła, tym dłużej należy odczekać, aby zauważyć zmiany.

Po zdjęciu opatrunku noga nie wygląda najlepiej. Ostrzykiwane żyły stanowią wyczuwalne, niezbyt przyjemne zgrubienia, które bolą przy dotykaniu. Dodatkowo na ich przebiegu występuje zasinienie, czemu często towarzyszy opuchnięcie kostki.

Skleroterapia żylaków jest skuteczna i można dzięki niej uzyskać trwałe efekty. Zależy to jednak od ścisłego stosowania się do zaleceń lekarza specjalisty. W niektórych przypadkach niemożliwe będzie zamknięcie światła naczynia wszystkich powiększonych żył – wówczas zabieg warto powtórzyć. Dzieje się tak, gdy konieczne staje się ostrzyknięcie dużego obszaru. Sporo pacjentów decyduje się na ponowne zabiegi, aby uzyskać oczekiwane rezultaty (nawet do 3-4 jednostek). Kolejna skleroterapia może zostać wykonana najwcześniej po 2 tygodniach od poprzedniej.

Choroby naczyń żylnych w przyszłości

Skleroterapia jest jedną ze skuteczniejszych metod leczenia, ponieważ zamknięte naczynia już nigdy się nie odnowią. Należy jednak liczyć się z faktem, że mogą pojawiać się nowe, w zupełnie innym miejscu. W niektórych przypadkach klinicznych korzystniejsze są nieco bardziej radykalne metody, np. obejmujące chirurgiczne usunięcie całych żył wraz z ich rozgałęzieniami. Wszystko zależy od predyspozycji danego pacjenta do chorób naczyń żylnych. Wszelkie wątpliwości warto skonsultować z lekarzem. Z pewnością dokładnie oceni on skuteczność wybranych metod w kontekście danego pacjenta.

Wskazania do skleroterapii

Najczęściej zabieg skleroterapii dotyczy naczyń kończyn dolnych, choć bywa wykonywany przy innych żylakach, np. przełyku, a także przy innych zmianach naczyniowych, np. pajączkach naczyniowych lub wenulektazjach. W przypadku żylaków kończyn dolnych wskazaniami do ostrzykiwania mogą być:

• obecność żylaków siatkowatych lub niewydolności żylnej
• teleangiektazje – obecność pajączków naczyniowych
• żylaki nawrotowe
• owrzodzenia żylne
• ból podudzi i obrzęki wynikające z chorób żylnych
• malformacje naczyniowe

Przewlekła niewydolność żylna i żylaki kończyn dolnych w pojęciu ogólnym stanowią podstawowe wskazanie do skleroterapii. Najskuteczniej usuwa się tym sposobem drobne żylaki, ale nie tylko. Należy wiedzieć, że skleroterapia nie jest refundowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Zwrot kosztów możliwy jest wyłącznie w przypadku leczenia chirurgicznego.

Przeciwwskazania do skleroterapii

Choć skleroterapia jest bezpieczna, nie zawsze może być wykonana. Do głównych przeciwwskazań zalicza się:

• ostre infekcje zakaźne
• świeżą opaleniznę
• długotrwałe unieruchomienie
• zakrzepicę żył głębokich (w szczególności pacjenci z ostrą zakrzepicą żylną)
• nieuregulowane nadciśnienie żylne
• nadwrażliwość na środek obliterujący
• ciążę i okres karmienia piersią
• czynne choroby układowe

Decyzję o leczeniu żylaków metodą skleroterapii podejmuje lekarz po dokładnym zapoznaniu się z przypadkiem. Z pewnością nie zdecyduje się on na ostrzyknięcia u pacjenta unieruchomionego czy w jakimkolwiek innym przypadku wiążącym się z ryzykiem powikłań.

Czy skleroterapia jest bezpieczna?

W większości przypadków działania niepożądane nie występują. Zabiegi skleroterapii zalicza się do grona najbezpieczniejszych metod terapeutycznych w przypadku żylaków. Bardzo sporadycznie wystąpić mogą:

• hiperpigmentacja (barwnikowe zmiany skórne)
• siniaki
• bóle głowy i migrena
• zapalenie żył powierzchownych
• anafilaksja
• zakrzepica żył głębokich

Najczęściej odnotowuje się siniaki (ustępują po kilku dniach) i hiperpigmentację skóry (ustępuje po maksymalnie 2 latach). Bóle głowy, migrena czy zaburzenia widzenia wynikają z przedostania się cząsteczek środka obliterującego do innych naczyń. Zdecydowanie najgroźniejszy jest wstrząs anafilaktyczny, jednak pojawia się niezwykle rzadko wskutek przypadkowego podania preparatu do tętnic kończyn dolnych. Zakrzepica żył głębokich rozwija się u mniej niż 1% pacjentów. Podsumowując, zabieg skleroterapii jest nie tylko bezpieczny, ale i skuteczny. Mała inwazyjność, bezbolesność i stosunkowo niewielka cena sprawiają, że na jego wykonanie decyduje się coraz więcej osób z problemem niewydolnych żył powierzchownych.

Ile kosztuje skleroterapia?

Koszt zabiegi zależy od wielu czynników, głównie prestiżu kliniki flebologii i lekarza, doświadczenia specjalisty oraz lokalizacji kliniki. W dużych miastach ceny będą wyższe. Na ogół wahają się między 200 zł a 1500 zł za pojedynczą sesję zabiegową, ostateczna cena zależy więc od ilości zabiegów. Pończochy uciskowe są konieczne i stanowią dodatkowy wydatek, zwykle z rzędu 50-300 zł. Końcowe koszta nie są duże biorąc pod uwagę fakt, że przy stosowaniu się do zaleceń rezultaty leczenia są trwałe.