Covid-19 należy to grupy chorób zakaźnych układu oddechowego, która wywoływana jest przez wirusa SARS-CoV-2 należącego do rodziny koronawirusów. Objawy koronawirusa u dorosłych obejmują takie dolegliwości jak gorączka, suchy kaszel, uczucie duszności, bóle głowy, mięśni i stawów, utrata lub znaczne upośledzenie węchu i smaku i bardzo charakterystyczne uczucie silnego zmęczenia. Co prawda COVID-19 u około 80% pacjentów przebiega łagodnie, ale u niektórych osób symptomy są na tyle nasilone, że konieczna jest hospitalizacja.
SARS-CoV-2 – najczęstsze objawy zakażenia
U wielu osób zakażenie koronawirusem przebiega bezobjawowo. Z kolei wśród tych, którzy wykazują objawy, najbardziej charakterystycznymi dolegliwościami są:
- gorączka, nierzadko bardzo wysoka, powyżej 39 stopni Celsjusza,
- suchy, męczący kaszel,
- uczucie duszności,
- bardzo charakterystyczne, silne zmęczenie,
- bóle mięsni i „łamanie w kościach”,
- ból gardła,
- ból głowy,
- bardzo charakterystyczny objaw: zaburzenia lub całkowita utrata węchu i/lub smaku.
Do rzadziej występujących symptomów należą:
- biegunki,
- zapalenie spojówek,
- przebarwienia palców u rąk oraz stóp,
- wysypka skórna.
Ponadto w przypadkach ciężkiego przebiegu zakażenia SARS-CoV-2 wystąpić mogą trudności w oddychaniu i wyjątkowo nasilona duszność, uczucie ucisku lub nawet bóle w klatce piersiowej oraz utrata mowy lub zdolności ruchowych.
Co ważne, wraz z czasem trwania pandemii częstotliwość, z jaką poszczególne objawy występowały, zmieniała się. Ponadto jest ona różna w zależności od regionu oraz grupy wiekowej.
Infekcja koronawirusem może spowodować w cięższych przypadkach obustronne śródmiąższowe zapalenie płuc, ciężką ostrą niewydolność oddechową, a nawet niewydolność wielonarządową, wstrząs septyczny i posocznicę oraz śmierć.
Badania obrazowe pacjentów z Covid-19 ukazują objawy obustronnego, atypowego zapalenia płuc z charakterystycznymi zacienieniami w płucach, nazywanych przez radiologów „mleczną szybą”.
Koronawirus Sars-CoV-2 – pierwsze objawy zakażenia
Objawy COVID-19 są różne u poszczególnych pacjentów; u części nie występują one w ogóle. Jednak zazwyczaj po około 5-6 dniach od kontaktu z patogenem mogą się pojawić pierwsze symptomy. Niestety nie są one charakterystyczne, przez co nie można na ich podstawie jednoznacznie określić, czy mamy do czynienia z przypadkiem COVID-19, czy np. grypy.
Naszą uwagę powinny zwrócić jakiekolwiek sygnały sugerujące rozwój infekcji układu oddechowego, takie jak suchy kaszel, gorączka, duszności, bóle głowy i uczucie zmęczenia. Bardzo charakterystyczne dla zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2 jest zaburzenie, a nawet całkowita utrata węchu. Wbrew pozorom, nie występuje on jednak często.
W przypadku zaobserwowania u siebie jakichkolwiek objawów sugerujących, że mogło dojść do infekcji i rozwoju Covid-19, należy natychmiast skontaktować się z lekarzem za pomocą teleporady. Lekarz może zalecić wykonanie testu w kierunku zakażenia (antygenowego, RT-PCR lub PCR).
Do czasu otrzymania wyniku należy bezwzględnie zachować dystans społeczny i inne środki ostrożności stosowane podczas kwarantanny lub izolacji domowej.
Objawy koronawirusa u dzieci
W przypadku dzieci objawy tej choroby są zazwyczaj łagodniejsze niż u osób dorosłych. W dodatku u dzieci częściej niż osoby dorosłe przechodzą infekcję koronawirusem SARS-CoV-2 bezobjawowo. Jeżeli jednak tak nie jest, symptomy u dzieci stosunkowo często są bardzo podobne do objawów przeziębienia. Należą do nich przede wszystkim:
- kaszel,
- gorączka, najczęściej około 38 stopni Celsjusza,
- katar,
- ból gardła,
- uczucie osłabienia,
- czasem również biegunka lub wymioty.
W aż 90% przypadkach dzieci przechodzą chorobę łagodniej. U małych pacjentów może jednak stosunkowo rzadko wystąpić PIMS-TS, czyli pediatryczny wieloukładowy zespół zapalny, czasowo związany z obecnością koronawirusa. Objawy tego zespołu wiążą się najczęściej z ostrymi dolegliwościami żołądkowo-jelitowymi, wstrząsowymi, zaburzeniami krzepnięcia krwi, dysfunkcjami mięśnia sercowego oraz wysypką.
Pierwsze objawy Covid-19 – jak szybko się pojawiają?
Okres inkubacji wirusa wynosi od jednego do czternastu dni. Oznacza to, że pierwsze objawy choroby mogą się pojawić zarówno na drugi dzień po ekspozycji, jak i po prawie dwóch tygodniach.
Zaobserwowano jednak, że wystąpienie pierwszych objawów najczęściej ma miejsce 5-6 dni od momentu ekspozycji na wirusa. Z tego powodu początkowo okres kwarantanny wynosił 14 dni, zaś obecnie Główny Inspektorat Sanitarny zaleca, by trwała ona 10 dni.
Oczywiście należy pamiętać, że brak objawów nie oznacza braku infekcji – COVID-19 jest chorobą, która może przebiegać bezobjawowo, a jej obecność może być potwierdzona lub wykluczona za pomocą testu, np. RT-PCR lub innego.
Koronawirus SARS-CoV-2 – przebieg zakażenia
COVID-19 aż u 80% pacjentów przebiega bezobjawowo lub łagodnie, w sposób podobny do innych infekcji górnych dróg oddechowych, takich jak gorączka, kaszel, ewentualnie bóle mięśni.
Osoby dotknięte ciężką postacią choroby to około 10-15% wszystkich chorych. Występują wśród nich między innymi trudności z oddychaniem i nasilenie objawów sprawiają, że konieczna jest opieka szpitalna.
5% przypadków to osoby, których stan jest bardzo ciężki, obarczone szczególnie wysokim ryzykiem zgonu.
Średni czas leczenia COVID-19 wynosi około 14 dni. Jeżeli przebieg choroby jest ciężki, czas powrotu pacjenta do zdrowia może wynosić nawet od trzech do sześciu tygodni.
Obecnie ryzyko zgonu z powodu koronawirusa w Polsce wynosi 2,3% (dane z marca 2021 za Mortality Analyses – Johns Hopkins Coronavirus Resource Center (jhu.edu))
Wirus SARS-CoV-2 przenosi się przede wszystkim drogą kropelkową między osobami, które znajdują się w odległości około 1 metra od siebie. Oznacza to, że jeśli zarażone osoba mówi, kicha lub kaszle, drobne kropelki śliny lub wydzieliny z nosa mogą przenieść się na twarz osób znajdujących się w pobliżu, co łatwe przedostanie się wirusa do ich dróg oddechowych.
Zakażenie jest możliwa także poprzez dotykanie powierzchni, na których znajduje się wirus, a następnie przeniesienie go na twarz. Co prawda, podobnie jak inne koronawirusy, wykazuje on niską stabilność w środowisku, jednak czas, który może przeżyć zależy w dużej mierze od rodzaju powierzchni, jej wilgotności oraz temperatury. Szacuje się, że w suchym środowisku na przedmiotach i powierzchniach może przetrwać do kilku godzin, a tylko w nielicznych przypadkach do kilku dni.
Co ważne, osoba zakażona może rozprzestrzeniać wirusa jeszcze przed pojawieniem się objawów choroby. To właśnie z tego powodu tak ważne jest przestrzeganie zasad higieny, noszenie maseczki oraz utrzymywanie dystansu społecznego (Ministerstwo Zdrowia zaleca zachowywanie odległości min. 1,5 metra od innych osób) i unikanie skupisk ludzi.
Koronawirus a grypa – podobieństwa i różnice
Covid-19 i grypa wykazują szereg podobieństw, które sprawiają, że choroby te bywają mylone. Należą do nich przede wszystkim takie objawy jak gorączka, kaszel, ból mięśni, skrócenie oddechu i trudności z oddychaniem, ból głowy, a w niektórych przypadkach także biegunki i wymioty.
Podobne bywają też niektóre powikłania – zarówno przy Covid-19, jak i grypie może być to zapalenie płuc i ich niewydolność, sepsa, ARDS (zespół ostrej niewydolności oddechowej), niewydolność wielonarządowa, zawał serca lub udar mózgu, wtórne nadkażenia bakteryjne lub zaostrzenie się przewlekłych chorób współistniejących, takich jak cukrzyca czy schorzenia serca, płuc i układu nerwowego.
Dodatkowo obydwie choroby przenoszone są drogą kropelkową w kontakcie człowiek-człowiek, a grupy pacjentów narażone na ciężki przebieg są podobne – są to przede wszystkim osoby starsze, osoby z obniżoną odpornością lub chorobami współistniejącymi, szczególnie nerek, płuc, serca lub cukrzycą.
W przypadku grypy nie obserwuje się jednak charakterystycznej dla Covid-19 utraty węchu i/lub smaku. Dodatkowo okres inkubacji grypy jest krótszy; objawy pojawiają się już między pierwszym a czwartym dniem od wniknięcia wirusa do organizmu.
Koronawirus później przenosi się na inne osoby – zazwyczaj na 1-2 dni przed wystąpieniem objawów; w przypadku grypy pacjent może zarażać inne osoby już na 3-5 dni przed pojawieniem się symptomów choroby.
Zauważalna jest także różnica między zachorowalnością dzieci, która w przypadku Covid-19 jest znacznie niższa niż u dorosłych, podczas gdy grypa w podobnym stopniu dotyka obydwie grupy pacjentów. Warto przy tym pamiętać, że o ile choroba spowodowana przez koronawirusa cechuje się u dzieci znacznie łagodniejszym przebiegiem niż u dorosłych, najmłodsi pacjenci są jedną z grup narażonych na ciężki przebieg grypy (obok osób w ciąży oraz z chorobami przewlekłymi).
Ponadto istnieje szereg leków skutecznych w przypadku leczenia grypy; nie ma za to jeszcze leków, które zwalczają konkretnie Covid-19.
Podejrzewam u siebie koronawirusa – co robić?
W sytuacji podejrzenia zakażenia koronawirusem Sars-CoV-2 pierwszym krokiem, który należy wykonać jest kontakt z infolinią Narodowego Funduszu Zdrowia pod numerem 800 190 500, udzielającą informacji osobom przebywającym na terenie Polski o niezbędnym postępowaniu. Jest ona całodobowa, działa siedem dni w tygodniu.
Możesz skontaktować się także z lekarzem rodzinnym, od którego otrzymasz skierowanie na test na koronawirusa. W Warszawie możesz go wykonać między innymi w naszym odziale SkyClinic.
Jeżeli zaobserwujesz u siebie takie objawy jak utrzymująca się wysoka gorączka powyżej 39 stopni Celsjusza, duszności, ból w klatce piersiowej lub wybroczyny na skórze, bezzwłocznie skontaktuj się ze swoim lekarzem pierwszego kontaktu lub pogotowiem ratunkowym pod numerem 999 lub 112.
