Łupież pstry jest stosunkowo powszechną chorobą skóry, która jest infekcją grzybiczą spowodowaną przez drożdżaka Malassezia furfur. Grzyb ten znajduje się na skórze każdego człowieka i wchodzi w skład fizjologicznej flory, przez co nie przysparza on żadnych problemów skórnych. Jednak jeśli dojdzie do jego nadmiernego rozmnożenia się, wówczas jest on przyczyną pojawienia się zmian chorobowych. Schorzenie to dotyka w szczególności nastolatków i osób młodych, jednakże może pojawić się na dowolnym etapie życie. Objawy tego łupieżu są bardzo podobne do innych schorzeń skórnych, z tego względu bardzo łatwo jest go pomylić z innymi problemami dermatologicznymi. Niewłaściwa diagnoza może jednak zmniejszyć szansę na szybkie i skuteczne leczenie. Jeśli więc, na skórze głowy pojawiły się plamy oraz odbarwienia warto od razu udać się do lekarza, który może zlecić badania dermatologiczne, dzięki którym można prawidłowo rozpoznać chorobę i wybrać najlepszy sposób jej leczenia.
Czym jest właściwie łupież pstry?
Łupież jest to schorzenie kojarzone przede wszystkim ze skórą głowy, jednak ten jego rodzaj w niewielu przypadkach obejmują powierzchnię skóry na głowie. Objawy łupieżu pstrego dotykają klatki piersiowej i tułowiu, niekiedy pleców i ramion. Dolegliwość ta spowodowana jest grzybami drożdżopodobnymi, a do zakażenia dochodzi, kiedy zacznie się ich proces zbytniego namnażania się. Jak do tej pory nie określono jednak przyczyny występowania tej choroby, chociaż dalej są prowadzone badania w tym kierunku. Dzięki nim określono jednak pewne czynniki zwiększające ryzyko zachorowania.
Łupież pstry-diagnoza
Specjalista jest w stanie przeważnie postawić diagnozę, biorąc pod uwagę jedynie wywiad z pacjentem i obejrzenie zmian. Niekiedy może do tego skorzystać z lampy Wooda. Łupież pstry odznacza się charakterystycznymi żółtozielonymi świecącymi się zmianami, kiedy zostaną zabarwione nalewką jodową, będą się świecić fluorescencyjnie. Przy diagnozie tego schorzenia niepotrzebna jest biopsja, ponieważ badanie histopatologiczne nic nie wykaże. Biopsja jest pomocna do tego, aby wykluczyć wszelkie inne możliwe schorzenia. Niekiedy zdarza się, że łupież pstry nie daje jednoznacznych objawów, wówczas należy go zróżnicować, z takimi chorobami jak: łupież różowy Giberta, łojotokowe zapalenie skóry, bielactwo kiłowe i bielactwo nabyte.
Przyczyny łupieżu pstrego
Za powstanie łupieżu pstrego odpowiadają drożdżaki znajdujące się na skórze każdego człowieka. Proces chorobowy rozpoczyna się, kiedy grzyby te zaczynają się zbytnio rozmnażać. Na pojawienie się tego schorzenia wpływ może mieć także pogoda. Większą liczbę zachorować można zauważyć w dni letnie, kiedy jest ciepło i wilgotnie. Takie warunki atmosferyczne są świetnym środowiskiem do ich rozwoju. Kolejną przyczyną może być obniżona odporność organizmu. Z łupieżem pstrym borykają się osoby o skórze delikatnej, gdyż nie potrafi się ona skutecznie bronić. Schorzenie to zauważyć można na skórze nadmiernie pocącej się i tłustej, a także u osób, w których organizmach zachodzą pewne zmiany hormonalne, na przykład wskutek przyjmowanych leków. Co ważne, łupieżem pstrym można się zarazić poprzez niewłaściwą higienę, na przykład w salonie fryzjerskim. Do zakażenia może dojść również w basenie, solarium czy saunie. Osoba borykająca się z łupieżem pstrym może zarazić zdrowego domownika, nie należy więc korzystać z tych samych nakryć głowy, akcesoriów do włosów czy ręczników. Należy zadbać o prawidłową higienę, aby zniwelować prawdopodobieństwo pojawienia się ewentualnych dolegliwości.
Jakie czynniki mogą nasilać objawy łupieżu pstrego?
- Znaczne osłabienie organizmu i niewystarczające odżywienie.
- Nadmierne pocenie się.
- Otyłość, powiązana z nadpotliwością, w fałdach skóry znajdują się doskonale warunki do rozwoju drożdżaka.
- Niewystarczająca higiena.
- Przyjmowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej.
- Przyjmowanie leków immunosupresyjnych oraz kortykosteroidów.
- Długotrwała antybiotykoterapia.
- Dieta uboga w selen, cynk, witaminę A, witaminę E, witaminy z grupy B, a zbyt bogata w tłuszcze i węglowodany proste, które stanowią dobrą pożywkę dla grzybów.
- Wysoka temperatura oraz spora wilgotność powietrza, w krajach o klimacie umiarkowanym zauważa się większą zachorowalność w lecie.
- Intensywna aktywność gruczołów łojowych. Na zachorowanie na łupie pstry narażone są w szczególności osoby z przetłuszczającą się skórą głowy i w okresie zmian hormonalnych, które wpływają na pobudzenie pracy gruczołów łojowych.
W jaki sposób rozpoznać łupież pstry?
Najbardziej charakterystycznym objawem tego schorzenia są rozsiane na skórze beżowo-żółte albo delikatnie różowawe płaskie plamki. Mogą one się ze sobą łączyć, przez co tworzą w ten sposób plamy o różnych kształtach. Obszar skóry objęty zmianami chorobowymi staje się łuszczący i suchy. Objawy chorobowe są widoczniejsze na opalonej powierzchni skóry, wtedy widać odbarwione plamki, które niekiedy można pomylić z objawami bielactwa. Drożdżaki wydzielają substancje zaburzające proces funkcjonowania melanocytów, czyli komórek pigmentowych, które są odpowiedzialne za produkcję barwnika. Plamki towarzyszące łupieżowi pstremu zlokalizowane są najczęściej na karku i tułowi, mogą pojawić się na plecach, klatce piersiowej, dekolcie czy ramionach. W rzadkich przypadkach dotykają także twarzy, owłosionej skóry głowy, nóg i rąk.
Łupież pstry głowy
W okresie letnim skóra głowy wydziela zwiększoną ilość potu. Jeśli będzie ona zbyt rzadko oczyszczana, wówczas może dojść do pojawienia się zmian chorobowych. Łupież na głowie pojawia się przez korzystanie z czapki osoby chorej, ale także przez stosowanie niewłaściwej diety czy korzystanie z kosmetyków pielęgnacyjnych do włosów, który skład bazuje na substancjach chemicznych, silikonów i tych pochodzenia sztucznego. Aby, uniknąć możliwemu zachorowaniu poleca się wybierać szamponu naturalne, ekologiczne, które delikatnie oczyszczą skórę głowy i odżywią naskórek. Warto także spożywać posiłki bogate w witaminy oraz minerały. Niedobór ich może być przyczyną osłabienia organizmu, a przez to zmniejszy się jego odporność na czynniki chorobotwórcze. Istotnym elementem w budowaniu odporności jest zwłaszcza cynk. Jego niewystarczająca ilość w organizmie może wpłynąć na powstanie łupieży. Należy zadbać o dietę dostarczającą wszelkich niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, gdyż ich za mała ilość w spożywanych daniach, a zbyt duża ilość nasyconych tłuszczów pochodzenia zwierzęcego może doprowadzić do pojawienia się łojotoku. Łupież pstry w rzadkich przypadkach dotyka skóry głowy, jednak za jego rozwój odpowiadają te same drożdżaki, przebywające naturalnie na skórze głowy człowieka. Ważne jest więc w miarę szybkie rozpoczęcie procesu leczenia, gdyż nieleczony łupież pstry może być przyczyną nadmiernego wypadania włosów i ich złego stanu. Włosy staną się łamliwe i cienkie. Niekiedy ten rodzaj łupieżu jest mylony ze zwykłym łupieżem, jednakże bardzo istotne jest jego rozróżnienie. W obu chorobach należy zastosować inny sposób leczenia.
W jaki sposób leczyć łupież pstry?
Na samym początku należy udać się do lekarza, aby specjalista mógł zdiagnozować chorobę. Nie będzie ona miał raczej z tym problemu, a w razie wątpliwości może wykonać diagnostykę laboratoryjną. Kiedy już łupież pstry zostanie zdiagnozowany, wówczas leczenie rozpocznie się w większości przypadków od stosowania leków miejscowych, jeśli nie będzie widać żadnych rezultatów albo zmiany będą bardzo rozległe, wówczas zastosowane będą leki ogólne na łupież pstry. W leczeniu tego schorzenia na skórę aplikuje się preparaty imidazolowe, a także preparaty mające w składzie cyklopirox, siarczek selenu albo pityeonian cynku. Takie środki powinny być aplikowane nie tylko na zmiany chorobowe, ale na całe ciało. Substancje te znajdują się w składzie wielu produktów pod postacią: maści, kremów czy szamponów. Pochodne imidazolowe, czyli mikonazol, klotrimazow 1% czy ketokonazol 2% ma na celu zahamować syntezę ściany komórkowej grzybów, a cyklopiroks 1% odznacza się wszechstronnym działaniem, doskonale wnika w głąb komórki grzyba, niszcząc ją. Siarczek selenu oraz pityronian jest pomocny w szybszym łuszczeniu martwego naskórka, dzięki czemu choroba ta nie może się rozprzestrzeniać. Należy mieć na uwadze, iż leczenie łupieżu pstrego w zależności od zdiagnozowanego rodzaju dermatozy, ustalane jest przez specjalistę. Samoistne leczenie z użyciem dostępnych w aptekach czy sklepach kosmetyków, często okazuje się mało skuteczne, a wręcz w żaden sposób nie pomaga. Zamiast eksperymentować, lepiej jest udać się od razu do lekarza, który będzie wiedział, w jaki sposób działać, aby leczenie okazało się nie tylko szybkie, ale również skuteczne.
W jaki sposób leczyć zaawansowany łupież pstry?
Jeśli podstawowe leczenie nie przyniosło zadowalających rezultatów, a łupież pstry jest już w zaawansowanym stanie, wówczas korzysta się leki pod postacią terapii miejscowej dla zmian stałych. Flukonazol stosowany jest w formie jednorazowej dawki 400 mg na tydzień albo 300 mg raz w tygodniu przez okres dwóch tygodni. Zastosowanie właśnie tego preparatu w leczeniu schorzenia odznacza się mechanizmem penetracji do wnętrza komórki grzyba i zatrzymaniem syntezy błony komórkowej. Oprócz flukonazolu oraz itrakonazolu w procesie leczenia wykorzystuje się również antybiotyk na łupież pstry o nazwie ketokonazol w formie doustnej o maksymalnej dawce 400 mg na dobę przez okres tygodnia. Celem ketokonazolu i itrakonazolu jest zahamowanie produkcji egosterolu, czyli najważniejszego składnika ściany komórkowej mikroorganizmu grzybiczego. Taki sposób leczenie łupieżu pstrego jest wybierany, kiedy zmiany skórne są zaostrzone i silnie widoczne na skórze pacjenta, wtedy wówczas środki nanoszone na skórę nie dają zadowalających rezultatów. Lekarz musi jednak ocenić, czy te substancje nie płyną niekorzystnie na organizm danej osoby. Terapia ogólna opiera się na doustnym podawaniu pacjentowi środków imidazolowych (itrakonazol, flukonazol) w dawce dobowej 200 mg przez 7 dni albo w dawce 100 mg na dobę przez 14 dni. Warto pamiętać o tym, iż łupież pstry tak samo, jak się to dzieje w przypadku grzybicy, co jakiś czas może nawracać. Niestety dzieje się to bardzo często. Z tego względu warto działać profilaktycznie na skórę i od razu po jej wyleczeniu stosować się do pewnych zasad higieny. Można również stosować profilaktycznie pewne środki o działaniu przeciwgrzybicznym.
W jaki sposób zapobiegać nawrotom łupieżu?
Dobrą informacją dla pacjentów jest to, iż łupież pstry da się całkowicie wyleczyć. Niestety nawet w 80 procentach przypadków, dochodzi do jego nawrotu. Można jednak tego uniknąć, poprzez zachowanie pewnych środków ostrożności. Dobrze mieć na uwadze, iż drożdżaki uwielbiają do rozwoju warunki ciepłe i wilgotne. W przypadku kiedy główną przyczyną powstania tego schorzenia była nadmierna potliwość, wówczas należy rozwiązać ten problem. Oprócz tego poleca się nosić przewiewne ubrania, nie używać zbyt tłustych kosmetyków, a także nie narażać się na nadmierne działanie promieni słonecznych. Co ważne, łupież pstry dotyka zwłaszcza osoby o obniżonej odporności, z tego względu warto zadbać o odpowiednią kondycję organizmu. Sposobem na uniknięcie zachorowania jest aktywność fizyczna, zdrowa i dobrze zbilansowana dieta, wystarczająca ilość snu, a także czas na relaks i odpoczynek. W ten sposób organizm będzie mniej podatny na wszelakiego rodzaju infekcje, także na grzybicze zakażenia skóry.
Łupież pstry jest dolegliwością bardzo ciężką do wyleczenia z uwagi na częste nawroty schorzenia. Leczenie jest trudne i czasochłonne, od razu po zauważeniu objawów warto udać się do specjalisty po diagnozę. W ten sposób będzie można szybko rozpocząć leczenie, a co za tym idzie pozbyć się choroby. Po wyleczeniu należy pamiętać, jak ważna jest sama profilaktyka. Należy przede wszystkim przestrzegać zasad higieny, a także z ostrożnością korzystać z obiektów publicznych (baseny, sauny, salony fryzjerskie). Trzeba pamiętać również o regularnym myciu głowy i stosowaniu naturalnych i delikatnych kosmetyków.
