Blizny keloidowe czym są ?
Czym jest blizna keloidowa?
Jaka jest różnica między bliznowcami a bliznami przerostowymi? Tkanka keloidowa charakteryzuje się niekontrolowanym wzrostem poza granicę rany. Z drugiej strony blizna przerostowa to rodzaj tkanki bliznowatej, która rośnie tylko w uszkodzonej skórze bez rozprzestrzeniania się. Jest gęsta, czerwona i wystaje z otaczającej powierzchni skóry. Przyczyna powstawania blizn przerostowych i bliznowców jest nieznana, choć zazwyczaj są one rodzinne. Ich powstawanie uzależnione jest od koloru skóry, płci i wieku, a niektóre partie ciała są szczególnie podatne. W początkowej fazie gojenia się ran wszystkie blizny wyglądają normalnie. Obszary, w których mogą powstać blizny przerostowe i bliznowce, to: uszy, dolna część twarzy, szyja, dekolt, mostek, górna część klatki piersiowej, ramiona, przedramiona i górna część pleców. Historycznie bliznowce i blizny przerostowe uważano za synonimy, ale dokładna ocena morfologiczna i histologiczna umożliwia rozróżnienie tych dwóch zmian. Blizny przerostowe pojawiają się szybko po urazie i stopniowo zanikają z czasem. Tkanka bliznowata rośnie tylko w tkance bliznowatej. Jest mniej unaczyniony i stopniowo zanika, a jego chirurgiczna resekcja daje dobry efekt estetyczny w 45% przypadków. Z drugiej strony blizny keloidowe mogą rosnąć przez długi czas po urazie. Wystarczy nawet niewielkie uszkodzenie skóry. Tkanka bliznowata jest dobrze unaczyniona i nie ustępuje, a chirurgiczne usunięcie najczęściej prowadzi do dalszego niezahamowanego wzrostu o nieprzewidywalnych rozmiarach. Keloidy występują w wielu rozmiarach, kształtach i kolorach. Są one jednak na ogół wydłużone, z „wypustkami”, które rozciągają się na sąsiednie tkanki i wystają ponad poziom skóry. Mogą być czerwone, niebieskie lub ciemnobiałe. Blizny keloidowe mogą pojawić się na prawie każdej części ciała. Najczęściej jednak pojawiają się w obszarach największego napięcia skóry.
Często znajdują się również bezpośrednio przy skórze i kościach, np. wokół stawów. W takim przypadku, ze względu na obecność dużej liczby włókien kolagenowych, ich grubość i sztywność doprowadzą do: Trudno się poruszać przykurcz, Ograniczenie zakresu ruchu. Bliznowce należy odróżnić od blizn przerostowych. Blizny przerosłe różnią się od bliznowców. Bliznowowce obejmują tylko obszar poprzedniego urazu skóry i nie rozprzestrzeniają się na sąsiednie obszary.
Usuń blizny i bliznowce
Każda operacja chirurgiczna, ginekologiczna czy plastyczna, która polega na nacięciu skóry, pozostawia na jej powierzchni blizny. Kształt, szerokość i wygląd blizny zależą od lokalizacji i kierunku nacięcia. W przypadku planowanej operacji ciąć równolegle do linii skóry. Dzięki temu rana szybko się goi, pozostawiając blizny, które są niewidoczne lub ledwo zauważalne. Jednak chirurg nie zawsze może dopasować linię cięcia do linii skóry. Blizna może się wówczas poszerzyć, rozciągając i obejmując otaczającą skórę. Kiedy rana nie może się zagoić z powodu długotrwałego stanu zapalnego lub blizna nadmiernie się rozrasta i tworzy bliznę, zwykle pozostawia nieestetyczną bliznę.
Keloidy to pogrubienie tkanki bliznowatej złożonej z włóknistej tkanki łącznej
Ich występowanie ma pewną indywidualną tendencję. Są to twarde, włókniste grudki, prostokątne lub nieregularne, zwykle wystające, a pokrywająca je skórka jest gładka, ciemnobiała lub niebieskawoczerwona. Ich lokalizacja zależy od miejsca uszkodzenia skóry. Najczęściej występuje u młodych ludzi, a podatne części to szyja, szyja, ramiona i plecy. Leczenie tych zmian jest niezwykle trudne i długotrwałe. Środki zapobiegawcze należy rozpocząć jak najwcześniej. Zaleca się stosowanie maści i kremów zawierających ekstrakty roślinne, alantoinę i heparynę lub jej pochodne. Powinieneś zacząć ich używać, gdy tylko rana się zagoi. W przypadku blizn pooparzeniowych ważną rolę odgrywają opatrunki uciskowe. Gdy te środki nie mogą zapobiec rozwojowi blizn i bliznowców, do leczenia bliznowców można zastosować silikonowe opatrunki uszczelniając, zastrzyki steroidowe lub terapię laserową. Wszystkie te metody hamują syntezę kolagenu i proces włóknienia. W przypadku bliznowców po zabiegach chirurgicznych i oparzeniach, które napinają otaczającą skórę, tworzą ubytki lub kieszenie oraz powodują przykurcze ograniczające prawidłowy ruch stawów, należy przeprowadzić leczenie operacyjne.
Profilaktyka
Tylko poprzez właściwe zrozumienie przyczyn i mechanizmów powstawania blizn przerostowych i bliznowców można dokładnie ocenić efekty profilaktyki i leczenia. Istnieje wiele różnych sposobów ich leczenia, ale żaden z nich nie jest w pełni skuteczny. Zastosowanie jednej metody może spowodować dość szybki nawrót choroby, nawet w 100%. Dlatego najczęściej stosuje się terapię skojarzoną, która pozwala osiągnąć dobre efekty kosmetyczne i obniżyć ryzyko nawrotu bliznowców. Celem leczenia jest poprawa wyglądu blizn przerostowych i bliznowców oraz znaczna poprawa samopoczucia i jakości życia pacjentów. Jednak głównym celem tej terapii jest poprawa lub złagodzenie objawów klinicznych poprzez zmniejszenie lub wyeliminowanie bólu, pieczenia i osiągnięcie normalnego zakresu funkcji stawów, dzięki medycynie jest to możliwe.
Leczenie chirurgiczne polegające na usunięciu przerostowych blizn
Początkowo poprawi ich wygląd, ale w dużym stopniu może doprowadzić do nawrotu (od 45% do 100%). Jeżeli blizna przerostowa nie nawraca po dwóch latach od wycięcia, uważa się, że została całkowicie zagojona. W przypadku bliznowców operacja nie jest zalecana ze względu na większe ryzyko hiperplazji. Korekcja blizny hiperplastycznej powinna opierać się na plastyce, a jej celem jest zmniejszenie napięcia na brzegu rany poprzez zmianę jej przebiegu. Plan linii cięcia jest zgodny z linią skóry. W celu uzyskania lepszego efektu kosmetycznego i zapobiegania nawrotom korzystniejsze jest stosowanie terapii skojarzonych, takich jak resekcja chirurgiczna z kompresjoterapią (terapia kompresyjna), sterydami, opatrunkami silikonowymi czy radioterapią. W ten sposób ryzyko nawrotu zmniejsza się nawet o połowę co nie znaczy że należy zapomnieć o problemie.
Sterydy są stosowane w leczeniu bliznowców i blizn przerostowych
Dzięki ich zastosowaniu blizny stają się bardziej miękkie i „opadają” do poziomu powierzchni skóry. Skuteczność kuracji sterydami sięga 95%. Terapia sterydami może być stosowana jako monoterapia lub jako uzupełnienie wczesnej resekcji chirurgicznej. Kortykosteroidy podaje się miejscowo w postaci iniekcji. Stosowanie sterydów może powodować miejscowe skutki uboczne, w tym: zanik i ścieńczenie skóry, przebarwienia (hipopigmentacja), zanikowe zmiany skórne, proliferację naczyń i teleangiektazje oraz zahamowanie gojenia się ran. Przeciwwskazaniem do stosowania sterydów jest ciąża lub planowanie zajścia w ciążę. Po leczeniu sterydami ryzyko nawrotu wynosi prawie połowę, dlatego należy wszystko konsultować z wykfalifikowanym lekarzem aby uniknąć niepożądanych działa.
Leczenie laserowe
Najskuteczniejsze lasery to dwutlenek węgla CO2 oraz neodym: granat itrowo-aluminiowy. Wiązka lasera hamuje produkcję kolagenu, niszczy jego metabolizm i syntezę fibroblastów w tkance bliznowatej. Jednocześnie zwiększy kolagenazę (enzym rozkładający kolagen) oraz nasili proces rozkładu kolagenu, czyli rozpuszczania kolagenu, co skutkuje uczuciem obniżonego napięcia tkanek. Z drugiej strony laser argonowy ma niewielki efekt kosmetyczny, przez co nie znalazł szerokiego zastosowania w leczeniu bliznowców i blizn przerostowych. Leczonych blizn przerostowych można zaobserwować odbudowę bliznowców w leczonym miejscu.
Krioterapia ciekłym azotem stosowana jest w leczeniu bliznowców i blizn przerostowych.
Jest skuteczny przez 2-4 sekundy w leczeniu blizn hiperplastycznych i 10-20 minut w leczeniu bliznowców. Niska temperatura zamraża komórki i niszczy naczynia krwionośne, wywołując w nich proces zakrzepicy. Dlatego indukowane zaburzenie przepływu krwi prowadzi do niedokrwienia i niedotlenienia tkanki bliznowate. Temperatura skóry po użyciu sondy wynosi od -10 do -30°C. Trzydzieści minut po zakończeniu okresu zamrażania na skórze pojawiły się zaczerwienienia, obrzęki, pęcherze odmrożone, martwica i strupy. Aby uzyskać lepsze efekty, krioterapię należy powtórzyć po miesiącu, czasem nawet po roku lub dwóch latach.
Terapia uciskowa polega na stosowaniu nacisku do leczenia zmian blizn.
W tym celu stosuje się różnego rodzaju mankiety uciskowe, odzież uciskową i klipsy. Najlepszy efekt leczenia mają bliznowce. Nie wszystkie obszary nadają się do wywierania nacisku. Nie należy go również stosować zbyt długo, ponieważ przeszkody w ukrwieniu mogą powodować martwicę tkanek. Terapia uciskowa jest znana od 1835 roku, ale była szeroko stosowana dopiero we wczesnych latach 70-tych w leczeniu rozległych oparzeń termicznych skóry. Zalecany czas trwania terapii uciskowej wynosi co najmniej 12 godzin i do 23 godzin dziennie przez 6 do 24 miesięcy. Ucisk tkanki bliznowatej prowadzi do niedokrwienia i niedotlenienia, zmniejszając w ten sposób liczbę włókien kolagenowych i wysokość blizny.
Mechanizm radioterapii nie jest w pełni poznany
Uważa się, że hamując wzrost fibroblastów uzyskuje się dobre efekty terapeutyczne w leczeniu bliznowców i blizn przerostowych. Pierwszą dawkę można zastosować w dniu chirurgicznego leczenia zmian bliznowatych. Dzięki radioterapii u wielu przypadków nastąpiła poprawa, a odsetek nawrotów zmniejszono. Nawet jeśli całkowita ulga nie zostanie osiągnięta, radioterapia może złagodzić lub trwale wyeliminować ból, pieczenie, swędzenie, stres i napięcie. Stosując tę metodę należy pamiętać o ochronie gonad, soczewki oka oraz prostaty. Najczęstszymi powikłaniami są zmiany miejscowe, takie jak przebarwienia, hipopigmentacja, zaczerwienienia, teleangiektazje i atrofia skóry. Nawrót stwierdza się w u sporej ilości leczonych przypadków, głównie w początkowej fazie leczenia. Po zakończeniu cyklu radioterapii (od 6 miesięcy do roku) odsetek nawrotów bliznowców i blizn przerostowych jest znacznie mniejszy. Należy zauważyć, że pomimo tych optymistycznych danych radioterapia jest nadal jedną z najbardziej kontrowersyjnych metod leczenia bliznowców. Niektórzy ludzie podejrzewają, że stosowanie radioterapii może zwiększać ryzyko raka skóry.
Leczenie blizn przerostowych i bliznowców jest poważnym problemem
A niepowodzenia i nawroty wskazują na brak skutecznej metody leczenia. Utrzymujące się dłużej niż dwa lata zmniejszenie wysokości blizn oraz zahamowanie wzrostu bliznowców trwające dłużej niż dwa lata uważa się za całkowicie wyleczone. Jeżeli po kilku miesiącach terapia jednolekowa nadal nie daje wystarczających rezultatów, należy zmienić rodzaj leczenia lub zastosować terapię skojarzoną. Leczenie tkanki bliznowatej nie ogranicza się do jednego standardu i wymaga od lekarzy dobrej znajomości technik chirurgicznych oraz rozległej wiedzy na temat wspomagających metod leczenia dlatego należy wybrać odpowiedzialnego i wykształconego specjalistę w tej dziedzinie co przełoży się w późniejszym czasie na efekty naszych zabiegów.
