Przepuklina przeponowa – objawy, przyczyny i sposoby leczenia

Przepona to mięsień, który znajduje się pomiędzy klatką piersiową, a jamą brzuszną. Przepuklina przeponowa występuje w formie przesunięcia się trzewi jamy brzusznej do klatki piersiowej. U noworodków może mieć charakter wrodzony, z kolei u osób dorosłych występuje w formie nabytej. Najbardziej skutecznym sposobem leczenia jest zabieg operacyjny. Dowiedz się jakie są przyczyny przepukliny przeponowej, objawy oraz w jaki sposób im zapobiegać.

Przepuklina przeponowa – co to takiego?

Przepona jest mięśniem oddechowym, który znajduje się pomiędzy jamą brzuszną i klatką piersiową, oddzielając je. Przepona ma formę uwypukloną w kierunku klatki piersiowej i posiada wrodzone otwory. Otwory te umożliwiają zachowanie równowagi między dwiema jamami.

Przepuklina przeponowa występuje w przypadku, gdy conajmniej jeden z organów jamy brzusznej (zwykle jest to żołądek) przemieszcza się przez otwór w przeponie do jamy klatki piersiowej. Przepuklinę przeponową dzieli się na dwa typy główne, czyli przepukliny właściwe oraz przepukliny naturalnych otworów przepony. Przepukliny właściwe mają miejsce, kiedy przepuklina powstanie w nienaturalnych otworach przepony. Przepukliny naturalnych otworów przepony występują z kolei w rozworze przełykowym przepony.

Rodzaje przepukliny przeponowej

Można również dokonać podziału ze względu na formę nabycia na nabyte oraz wrodzone przepukliny przeponowe. Wrodzona przepuklina przeponowa występuje u noworodków i do jej przyczyn należy nieprawidłowy rozwój mięśnia przepony. Wówczas następuje przemieszczenie narządów jamy brzusznej. Taka przepuklina utrudnia dziecku oddychanie i wiąże się z bezpośrednimi stanami zagrożenia życia. Z kolei nabyta przepuklina przeponowa występuje u dorosłych, a ryzyko jej wystąpienia wzrasta w przypadku osób starszych i otyłych. Do typów przepukliny przeponowej zaliczyć można również:

• przepuklinę Bochdaleka – jest to typ wrodzony, występuje u płodów i noworodków. Powstaje w wyniku niezrośnięcia szczeliny opłucnowo-trewnej w części przepony tylnobocznej
• przepuklina Morgagniego – to również typ wrodzony, który występuje u płodów i noworodków. Powstaje w wyniku przedostania się narządów jamy brzusznej przez szczelinę trójkątną w przedniej części przepony.
• przepuklina rozworu przełykowego – występuje u osób dorosłych i skutkuje przemieszczeniem fragmentu żołądka do klatki piersiowej przez rozwór przełykowy.
• przepuklina okołoprzełykowa – ma miejsce u osób dorosłych. Polega na dostaniu się dna żołądka do klatki piersiowej przez rozwór przełykowy.
• pourazowa przepuklina przeponowa – ma miejsce u osób dorosłych i występuje stosunkowo rzadko. Ten typ przepukliny przeponowej stanowi około 30% wszystkich typów.

Przepuklina przeponowa przyczyny

Przepuklina wrodzona zaliczana jest do wad płodu. Jej występowanie diagnozuje się jeszcze w ciąży za pomocą badania USG lub u noworodków. Jej przyczyny nie są do końca znane. Przepuklina wynika z nieprawidłowego rozwoju mięśnia przepony do 10 tygodnia ciąży. Duże znaczenie mają uwarunkowania genetyczne.
Przepukliny nabyte mogą występować w wyniku kilku czynników. Pourazowa przepuklina przeponowa ma miejsce w przypadku urazu mechanicznego jamy brzusznej albo klatki piersiowej. Przepuklina okołoprzełykowa występuje po przemieszczeniu fragmentu żołądka. Wówczas dno żołądka się przesuwa, a jego dolny fragment nie zmienia położenia.

Jako przyczyny powstawania przepukliny przeponowej nabytej zaliczyć można:

• osłabienie mięśnia
• podwyższone ciśnienie w jamie brzusznej
• przewlekły kaszel
• stres

Objawy przepukliny przeponowej

Objawy przepukliny przeponowej i ich intensywność różni się w zależności od typu jej występowania. Mniejsze przepukliny przepony mogą nie dawać żadnych objawów lub cechować się słabszymi dolegliwościami. Występuje wtedy częste odbijanie się, czy uczucie cofania treści pokarmowej. Najbardziej uciążliwe objawy występują w przypadku dużej przepukliny, ponieważ narządy jamy brzusznej dają ucisk na serce i płuca.

Do najczęściej pojawiających się objawów należą:

• ból w klatce piersiowej i nadbrzuszu
• problemy z oddychaniem
• duszności
• zgaga
• przyspieszony oddech
• sinica
• wymioty
• tachykardia
• refluks żołądkowo- przełykowy

Leczenie przepuklina przeponowa wrodzona

Przepuklina przeponowa wrodzona może być wykryta w ciąży lub po urodzeniu. W częstych przypadkach, występowanie przepukliny można zaobserwować podczas badania USG w okolicach 20 tygodnia ciąży. Wówczas stwierdzona bywa obecność żołądka w klatce piersiowej. Przepuklina przeponowa może występować wraz z innymi chorobami genetycznymi, dlatego zaleca się wykonanie inwazyjnych badaniach prenatalnych, takich jak: amnipunkcja, celem ich wykluczenia. Dodatkowo podczas podejrzenia przepukliny przeponowej wrodzonej wymaga się wykonanie badań ultrasonograficznych i echa serca płodu. Wyniki badań pomagają oszacować stopień zaawansowania przepukliny, a także umożliwiają oszacowanie szans na przeżycie dziecka po przyjściu na świat.

Dokonanie diagnozy przepukliny wrodzonej jeszcze w czasie ciąży zwiększa szanse na przeżycie dziecka po urodzeniu. Istotne jest dopasowanie szpitala o danym stopniu referencyjności, aby jak najszybciej podjąć konieczne leczenie. U noworodków z przepukliną przeponową występują problemy z niewydolnością oddechową i krążeniową. W takich sytuacjach, wykonuje się leczenie operacyjne u dzieci. W niektórych przypadkach, przed operacją prowadzi się stabilizację krążeniowo-oddechową. Zabieg powinien odbyć się możliwie jak najszybciej po urodzeniu, aby stan noworodka się nie pogorszył w wyniku hipoplazji płuc i nadciśnienia płucnego. W rzadkich przypadkach przepukliny przeponowe wrodzone wymaga leczenia wewnątrzmacicznego, czyli na przykład endoskopowej okluzji tchawicy płodu.

Leczenie przepuklina przeponowa nabyta

Przepuklina nabyta występuje zwykle u osób starszych lub otyłych. Jej ryzyko zwiększa się w przypadku częstego dźwigania ciężkich przedmiotów. Przy diagnozowaniu przepukliny wykorzystuje się badania obrazowe, czyli USG jamy brzusznej, tomografię komputerową z użyciem środka kontrastowego oraz RTG klatki piersiowej. W diagnostyce pomocne jest również badanie endoskopowe, czyli gastroskopię. Jeśli objawy nie są bardzo nasilone i charakteryzują się głównie występowaniem refluksu żołądkowo-przełykowego, najczęściej zaleca się leczenie farmakologiczne. Ze względu na troskę o narządy jamy brzusznej, zaleca się również lekkostrawną dietę. Bardzo ważne jest zadbanie o odpowiednie nawodnienie organizmu oraz wykluczenie żywności mocno przetworzonej. W przypadku występowania silniejszych objawów, zwykle kieruje się pacjenta na leczenie operacyjne. Zabieg polega na przesunięciu narządów jamy brzusznej z klatki piersiowej. Szybka reakcja jest bardzo istotna w przypadku występowania objawów. Dzięki szybkiej reakcji można zapobiec groźnym powikłaniom, które stanowić będą zagrożenie życia. Do powikłań zalicza się niedrożność układu pokarmowego, czy zapalenie otrzewnej. Przepuklina rozworu przełykowego niesie ze sobą konieczność leczenia zachowawczego. Poza operacją, osoby chore wymagają przyniesienia ulgi w przypadku występowania dokuczliwej zgagi. W takich przypadkach stosuje się inhibitory pompy protonowej. Lekarstwa te słyną z wysokiej skuteczności łagodzenia refluksu żołądkowo-przełykowego.

Przepuklina przeponowa nabyta dieta

Przepuklina przeponowa wymaga ograniczenia produktów smażonych i tłustych. Celem diety jest zminimalizowanie dokuczliwych objawów refluksu żołądkowo-przełykowego, dlatego dieta musi opierać się na produktach, które wspomogą zmniejszenie ilości soku żołądkowego. Kwaśne pH ma istotny wpływ na podrażnienie błony śluzowej przełyku. Może to powodować pojawienie się nadżerek. W przypadku występowania nadwagi lub otyłości, warto zadbać o zrzucenie kilku kilogramów, ponieważ istnieje duże prawdopodobieństwo na zmniejszenie intensywności objawów.

W przypadku przepukliny bardzo istotny jest sposób spożywania posiłków. Jedzenie powinno odbywać się bez pośpiechu, na siedząco, z dokładnym przeżuwaniem pokarmu. Zaleca się spożywanie 5 posiłków dziennie, należy jednak unikać jedzenia bezpośrednio przed snem. Dieta powinna być lekkostrawna i uwzględniać produkty o wyłącznie niewielkim stopniu przetworzenia.

Należy wykluczyć z diety takie produkty jak:

• ostre przyprawy, z uwzględnieniem pieprzu oraz musztardy
• gazowanie napoje
• mocna kawa i herbata
• cytrusy i kwaśne owoce
• cebulę
• tłuste i ciężkostrawne potrawy
• papierosy
• alkohol

Znaczącą rolę odgrywa również prawidłowe nawodnienie. Należy pamiętać o spożywaniu przynajmniej 2 litrów wody dziennie. Nawodniony organizm lepiej zniesie pojawiające się objawy, a także umożliwi profilaktykę zaparć. Napoje gazowane powinny całkowicie zostać zastąpione wodą mineralną. Dieta wymaga indywidualnego podejścia do każdego pacjenta. Jednak dieta przy przepuklinie powinna dostarczać dużej ilości błonnika. Do każdego posiłku należy spożywać warzywa. Jeśli warzywa w surowej formie są źle tolerowane przez organizm, można poddać je obróbce termicznej. Ulgę na zgagę może przynieść spożycie jogurtu naturalnego. Warto również zamienić smażenie żywności na inną obróbkę, jak na przykład duszenie czy gotowanie.

Przepuklina przeponowa nabyta zapobieganie

O ile wrodzonej przepuklinie nie można zapobiegać, ponieważ jest to wada wrodzona, o tyle nabytej formie można zapobiegać stosując się do kilku zasad. Przede wszystkim należy zadbać o zdrową i zbilansowaną dietę oraz regularną aktywność fizyczną. To bardzo istotne, aby wprowadzić w swoje życie trochę ruchu. W przypadku osób otyłych, ważnym aspektem profilaktyki jest również zadbanie o odpowiednią masę ciała. Aby zapobiegać nawrotom przepukliny po zabiegach operacyjnych, czasem stosuje się pas przepuklinowy. Należy pamiętać, że stosowanie pasa musi być skonsultowane z lekarzem. Dodatkowo po operacji zaleca się wstrzymanie od noszenia ciężkich przedmiotów. Jeśli jest to nieuniknione, należy nauczyć się prawidłowego dźwigania tych przedmiotów. Aby zminimalizować ryzyko nawrotu przepukliny, warto zadbać o wzmocnienie mięśni brzusznych poprzez wykonywanie dobranych indywidualnie ćwiczeń.