Obecnie bardzo często słyszymy tę nazwę, ale zazwyczaj poza samym określeniem nie wiemy o nich zbyt wiele. Czym są komórki macierzyste i dlaczego tak o nich głośno?
Medycyna, farmakologia, kosmetologia…
Komórki macierzyste (inaczej: komórki pnia) różnią się od pozostałych komórek w ludzkim organizmie tym, że mają zdolność do stałego odnawiania się (poprzez nieskończoną ilość podziałów komórkowych). W ostatnich latach badania nad nimi znacznie się rozwinęły, co miało przede wszystkim odzwierciedlenie w nauce – i uznanie ich odkrycia za przełomowe. Komórki te znajdują wykorzystanie przede wszystkim w medycynie i farmakologii – niektórzy prorokują, że dzięki zastosowaniu komórek macierzystych wreszcie uda się wynaleźć antidotum na raka. Komórki macierzyste dzięki swoim unikalnym właściwościom, stanowią system naprawczy organizmu. Mają także zastosowanie w kosmetologii. Jak dokładnie działają? Komu mogą pomóc? W jakich kosmetykach je znajdziemy? Jak oddziałują na naszą skórę? Czy rzeczywiście są przyszłością współczesnej kosmetologii? I czy entuzjazm i szaleństwo na ich punkcie jest uzasadnione?
Czym tak naprawdę są komórki macierzyste?
Organizm ludzki – jak każdy inny organizm jest zbudowany z ogromnej ilości komórek. Większość z nich po pewnym czasie obumiera i wymienia na nowe – jednak nie wszystkie. Około 8% komórek w organizmie człowieka stanowią komórki macierzyste, mające unikalną zdolność do potencjalnie nieskończonej liczby podziałów – dzielenia się i różnicowania. Może właśnie z tego powodu zainteresowały naukowców, którzy rozpoczęli liczne i intensywne badania nad komórkami macierzystymi, starając dowiedzieć się dlaczego i jak dochodzi do ich podziału i różnicowania.
Krew pępowinowa i inne źródła komórek macierzystych
Z wiekiem, w organizmie ludzkim jest coraz mniej komórek macierzystych. Właśnie dlatego, najlepszym źródłem komórek macierzystych jest tzw. krew pępowinowa, czyli krew, którą pobiera się z pępowiny po porodzie. Niektórzy nazywają tę krew krwią życia. To między innymi dlatego, że komórki znajdujące się we krwi pępowinowej są pierwotne – a dzięki temu mają nawet dziesięciokrotnie większą zdolność do regeneracji. Komórki macierzyste zapoczątkowują istnienie wszystkich innych komórek organizmu człowieka – na przykład komórek krwi, tkanki kostnej oraz nerwowej. Oprócz krwi pępowinowej, pozyskiwane są ze szpiku kostnego oraz krwi obwodowej. W kosmetologii komórki macierzyste pobiera się ze źródeł roślinnych.
Właściwości komórek macierzystych
Komórki macierzyste znajdują się zarówno w organizmach zwierzęcych, jak i roślinnych. Zastosowanie komórek pnia to przede wszystkim leczenie chorób układu krwiotwórczego, chorób związanych z metabolizmem oraz chorób nowotworowych. Uzyskiwane z krwi komórki macierzyste są wykorzystywane także w ośrodkach zajmujących się transplantacją organów. Obecnie w Stanach Zjednoczonych przeprowadza się o wiele więcej zabiegów z użyciem komórek macierzystych pozyskanych z krwi pępowinowej niż pochodzących ze szpiku kostnego. Komórki macierzyste są także nadzieją medycyny regeneracyjnej oraz terapii komórkowych - ze względu na swoje właściwości mogłyby być używane do leczenia chorób genetycznych, które opierają się znanym dotychczas metodom leczenia. Z uwagi na konkretne właściwości komórek macierzystych dzielimy je ze względu na pochodzenie (embrionalne, płodowe, somatyczne) i różnicowanie się (unipotencjalne, multipotencjalne, pluripotencjalne, totiptencjalne). Ostatnie z nich znajdują występują u roślin.
Komórki macierzyste – wykorzystanie w kosmetologii
Uzasadnione nadzieje związane z wykorzystaniem komórek macierzystych w kosmetologii dotyczą leczenia chorób skóry, medycyny estetycznej i zaawansowanych zabiegów kosmetologicznych. Prawo unijne zabrania stosowania w kosmetykach komórek macierzystych pochodzenia ludzkiego czy zwierzęcego, dlatego produkty kosmetyczne bazują na komórkach macierzystych pochodzenia roślinnego. Komórki macierzyste mają zastosowanie do leczenia rozległych oparzeń, przewlekłych owrzodzeń, trudno gojących się ran, łysienia, trądziku czy nawet raka skóry. W kosmetologii i medycynie estetycznej mogą być również wykorzystywane komórki macierzyste tkanki tłuszczowej. Na ten fakt wskazują właściwości przeciwstarzeniowe komórek macierzystych, które polegają na zabezpieczeniu DNA komórek przed szkodliwym wpływem promieniowania UV, pobudzaniu syntezy kolagenu typu I i ochronie fibroblastów przed stresem oksydacyjnym, dzięki czemu zmarszczki ulegają redukcji. Głównymi funkcjami komórek macierzystych w kosmetologii są: regeneracja komórek, ochrona ludzkich komórek macierzystych, opóźnianie procesu starzenia i odnowa skóry.
Komórki macierzyste a procesy starzenia
Komórki macierzyste wpływają na regenerację skóry, a tym samym opóźnienie procesu starzenia. Dlaczego dostarczanie ich z zewnątrz jest tak istotne dla zachowania nieskazitelnego wyglądu skóry? Dzieje się tak, gdyż z wiekiem ilość komórek macierzystych w organizmie maleje. Zmniejszenie ilości komórek, mogących wytworzyć nowe fibroblasty jest jedną z przyczyn starzenia się skóry, a kolejną to, że fibroblasty także z czasem tracą zdolności do wytwarzania kolagenu i elastyny, które są odpowiedzialne za odpowiednie napięcie skóry, jej gęstość i jędrność. Dlatego właśnie współczesna kosmetologia decyduje się na dostarczanie komórek macierzystych, zdolnych do podziału, z zewnątrz.
Zabiegi z użyciem komórek macierzystych
Potencjał komórek macierzystych został również wykorzystany w produkcji kosmetyków. Produkty kosmetyczne zawierające komórki macierzyste to zazwyczaj kremy, maseczki albo sera. Komórki pnia znalazły również zastosowanie w wielu zabiegach kosmetycznych, podczas których najczęściej dostarczane są metodą iniekcji. Stosowane są między innymi w przypadku liftingu, usuwania zmarszczek oraz blizn. W tym przypadku z kolei bazuje się na komórkach macierzystych pochodzących z tkanki tłuszczowej pacjenta. Zastosowania kosmetyków z komórkami macierzystymi są wielorakie. Przede wszystkim używane są do ochrony naturalnych komórek macierzystych, przy kuracjach anti-aging, do odbudowy DNA komórek. Ponadto produkty zawierające komórki macierzyste działają antyoksydacyjnie, a także chronią skórę przed promieniowaniem UV i stymulują wytwarzanie kolagenu. Kosmetyki z komórkami pnia mogą być wykorzystywane przy odnowie skóry – idealnie działają na gojenie blizn. Mają także zastosowanie w stymulacji wzrostu włosów.
Komórki macierzyste roślinne a ludzkie
Nie należy porównywać działania komórek macierzystych podawanych podskórnie w iniekcjach i tych zawartych w kosmetykach. Trzeba pamiętać, że roślinne komórki używane w kremach i serach nie są żywymi komórkami macierzystymi występującymi organizmie ludzkim. Komórki macierzyste roślinne różnią się znacznie od zwierzęcych i ludzkich pod względem budowy. Używane są głównie w zabiegach opóźniających procesy starzenia, są w pełni bezpieczne dla skóry i nie powodują działań niepożądanych, ale stosuje się je wyłącznie „zewnętrznie”. Natomiast komórki pochodzenia ludzkiego używane w zabiegach kosmetycznych stosowane są przede wszystkim w zabiegach odmładzających (a nie tylko opóźniających starzenie).
Zastosowanie komórek macierzystych pochodzenia zwierzęcego w kosmetyce
Zastosowanie komórek macierzystych zwierzęcych w kosmetologii nie jest tak powszechne jak w medycynie. Kwestia ta uregulowana jest między innymi w ustawie o kosmetykach, która zakazuje używania komórek macierzystych pochodzenia ludzkiego, a także ze względów humanitarnych komórek macierzystych pochodzenia zwierzęcego. W preparatach kosmetycznych pojawiają się jednakże komórki pnia MIC-1, które są pozyskiwane z rosnącego poroża jelenia. MIC-1 jest połączeniem kolagenu i aktywnych czynników peptydowych. Używa się je głównie w kremach na twarz, maseczkach. Działanie preparatów zawierających te komórki opiera się na regeneracji skóry i przyspieszeniu tworzenia kolagenu.
Na czym polega metoda odmładzania komórkami macierzystymi?
Komórki macierzyste przeznaczone zabiegów odmładzających pobierane są z krwi lub z tkanki tłuszczowej w procesie, który jest wysoko zaawansowany technologicznie. To procedura bezbolesna, jednak wymaga cierpliwości, gdyż zazwyczaj trwa kilka godzin. Następnie uzyskany preparat autologiczny zostaje podany przez lekarza metodą iniekcji w skórę lub tkankę podskórną pacjenta (techniką intradermoterapii). Może być także podany metodą kaniuli (jeżeli mają być podane głębiej w warstwy, które wymagają odbudowy). Komórki macierzyste własne przy podaniu zachowują się bardzo inteligentnie. Rozpoznają środowisko, w którym się znajdują oraz jego potrzeby. W ten sposób rozpoczyna się proces odmładzania i regeneracji, a jego efektem jest stopniowa odbudowa komórek i tkanek.
Zabiegi odmładzające komórkami macierzystymi – jakich efektów się spodziewać?
Kosmetolodzy twierdzą, że odmładzanie komórkami macierzystymi jest realne. Rzeczywiście osoba poddana takiemu zabiegowi może wyglądać o kilkanaście lat młodziej. Zabieg odmładzający redukuje i wygadza zmarszczki, dodaje cerze blasku i regeneruje skórę. Znikają przebarwienia i rozszerzone pory. Efekt zabiegu jest całkowicie naturalny. Nie przynosi tzw. efektu maski, skóra nie wygląda nienaturalnie i sztucznie. Poprawa wyglądu następuje stopniowo. Metoda nie powoduje uszkodzenia skóry ani tkanki podskórnej. Rezultat jest stopniowy – narasta z każdym dniem, a efekty możemy obserwować od pierwszych tygodni po zabiegu.
Jak często powtarzać zabieg?
Warto wiedzieć, że zabieg dokonuje się jednorazowo. Pacjenci przez rok od wykonania zabiegu nie powinni korzystać z innych zabiegów medycyny estetycznej.
Nadzieja kosmetologii
Komórki macierzyste są nie tylko nadzieją medycyny i farmakologii, ale także kosmetologii. Kto wie, może za kilka lat ich stosowanie w kosmetologii będzie powszechną praktyką, a wielu ludzi spełni swoje marzenia o pięknej skórze, zagojonych ranach czy gęstych włosach. Może za kilka lat efekty zabiegów będą jeszcze lepsze? Chociaż już teraz zapierają dech w piersiach!
